ارسال درخواست ...
-
انجمنها
حفره‌ها و پوسیدگی دندان
مرور کلی
پوسیدگی دندان نواحی‌ای از سطح سخت دندان‌های شماست که آسیب دیده‌اند. این نواحی پوسیدگی به صورت حفره‌ها یا سوراخ‌های کوچکی ظاهر می‌شوند که می‌توانند منجر به دندان‌درد شدید، عفونت و از دست دادن دندان شوند. عوامل مختلفی باعث ایجاد پوسیدگی می‌شوند، از جمله باکتری‌های دهان، خوردن زیاد میان‌وعده، نوشیدن نوشیدنی‌های شیرین و مسواک نزدن صحیح.
پوسیدگی دندان یکی از مشکلات شایع سلامتی در سراسر جهان است. این مشکل به‌ویژه در کودکان، نوجوانان و سالمندان رایج است. اما هر کسی که دندان دارد — حتی نوزادان — ممکن است دچار پوسیدگی شود.
اگر پوسیدگی دندان درمان نشود، بزرگ‌تر شده و لایه‌های عمیق‌تر دندان را درگیر می‌کند. مراجعه منظم به دندانپزشک و عادت‌های خوب مسواک‌زدن و نخ‌دندان کشیدن بهترین راه‌ها برای محافظت از دندان‌ها هستند.
علائم
علائم پوسیدگی دندان بسته به تعداد و محل آن‌ها متفاوت است. در مراحل ابتدایی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. اما با پیشرفت پوسیدگی ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
✓ دندان‌درد و دردهای دیگر.
✓ حساسیت دندان.
✓ درد خفیف تا شدید هنگام خوردن یا نوشیدن چیزهای شیرین، داغ یا سرد.
✓ سوراخ‌ها یا فرورفتگیهایی قابل مشاهده روی دندان‌ها.
✓ تغییر رنگ قهوه‌ای، سیاه یا سفید روی سطوح دندان.
✓ درد هنگام گاز گرفتن.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد
ممکن است متوجه شروع یک پوسیدگی نشوید. به همین دلیل، بررسی و تمیزکاری منظم دندان‌ها حتی زمانی که احساس مشکلی ندارید، اهمیت دارد. اما اگر دندان‌درد یا درد در دهان دارید، هرچه زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید.
دلایل
پوسیدگی دندان باعث ایجاد حفره می‌شود. این فرآیندی است که به مرور زمان اتفاق می‌افتد.
نحوه ایجاد پوسیدگی دندان به این صورت است:
تشکیل پلاک. پلاک دندانی فیلم چسبناک و شفافی است که دندان‌ها را می‌پوشاند. مصرف زیاد قند و نشاسته و تمیز نکردن دندان‌ها باعث تشکیل آن می‌شود. باکتری‌ها با تغذیه از این مواد سریعاً پلاک تشکیل می‌دهند. پلاک باقی‌مانده می‌تواند در زیر یا بالای لثه سفت شده و جرم تشکیل دهد که به سختی پاک می‌شود و به باکتری‌ها فرصت رشد می‌دهد. این پلاک باید توسط دندانپزشک برداشته شود.
حمله پلاک. اسیدهای تولیدشده توسط باکتری‌ها مواد معدنی مینای دندان را از بین می‌برند و سوراخ‌های کوچکی در آن ایجاد می‌کنند — اولین مرحله از پوسیدگی. وقتی مینا از بین می‌رود، باکتری‌ها به لایه نرم‌تر دنتین می‌رسند که به اسید حساس‌تر است و باعث حساسیت دندان می‌شود.
ادامه آسیب. با پیشرفت پوسیدگی، باکتری‌ها و اسیدها به مغز دندان (پالپ) که شامل اعصاب و رگ‌های خونی است، نفوذ می‌کنند. این بخش متورم و تحریک می‌شود و چون فضای گسترش ندارد، اعصاب تحت فشار قرار گرفته و درد ایجاد می‌شود. گاهی آسیب به استخوان اطراف دندان و حتی دندان‌های مجاور گسترش می‌یابد.
عوامل خطر
هر کسی که دندان دارد می‌تواند دچار پوسیدگی شود، اما این عوامل خطر را افزایش می‌دهند:
محل دندان. پوسیدگی بیشتر در دندان‌های عقب (آسیاب و آسیای کوچک) رخ می‌دهد. این دندان‌ها شیارهای زیادی دارند و تمیز کردن‌شان سخت‌تر است.
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها. غذاهایی که مدت طولانی روی دندان باقی می‌مانند، مثل شیر، بستنی، عسل، نوشابه، میوه خشک، کیک، بیسکوییت، آب‌نبات، غلات خشک و چیپس بیشتر باعث پوسیدگی می‌شوند.
زیاد میان‌وعده خوردن یا نوشیدن جرعه‌جرعه. مصرف مکرر میان‌وعده یا نوشیدنی‌های شیرین، سوخت بیشتری برای باکتری‌ها فراهم می‌کند تا اسید تولید کنند. نوشیدن مداوم نوشابه هم باعث می‌شود دندان‌ها همیشه در معرض اسید باشند.
تغذیه نوزاد با شیشه در هنگام خواب. وقتی نوزادان در هنگام خواب شیشه شیر یا آب‌میوه می‌خورند، قند موجود در مایعات ساعت‌ها روی دندان می‌ماند و باعث پوسیدگی می‌شود. این وضعیت به «پوسیدگی دندان شیشه‌ای» معروف است.
عدم مسواک‌زدن مناسب. اگر بعد از غذا مسواک نزنید، پلاک به‌سرعت تشکیل شده و مراحل اولیه پوسیدگی و التهاب لثه آغاز می‌شود.
کمبود فلوراید. فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که از پوسیدگی پیشگیری کرده و حتی مراحل اولیه آسیب دندانی را معکوس می‌کند. معمولاً به آب شهری و خمیردندان‌ها افزوده می‌شود، اما آب بطری معمولاً فلوراید ندارد.
سن کم یا زیاد. پوسیدگی در کودکان و نوجوانان بسیار رایج است. افراد مسن هم به دلیل تحلیل لثه و استفاده از داروهای خشک‌کننده دهان در معرض خطر بالاتری هستند.
افراد مسن همچنین بیشتر از داروهایی استفاده می‌کنند که جریان بزاق را کاهش می‌دهند، و این خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد.
خشکی دهان. خشکی دهان به دلیل کمبود بزاق رخ می‌دهد. بزاق با شست‌وشوی غذا و پلاک و خنثی‌سازی اسیدها به جلوگیری از پوسیدگی کمک می‌کند. برخی داروها، بیماری‌ها، پرتودرمانی سر و گردن یا داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند بزاق را کاهش دهند.
پرکردگی‌ها یا وسایل دندانی فرسوده. پرکردگی‌های قدیمی ممکن است ضعیف شده یا لبه‌دار شوند که به تجمع پلاک و سخت‌تر شدن تمیزکاری منجر می‌شود. وسایل دندانی نامناسب نیز پوسیدگی زیر خود ایجاد می‌کنند.
ریفلاکس معده. رفلاکس معده یا سوزش سر دل می‌تواند اسید معده را به دهان برگرداند و مینای دندان را فرسایش دهد، که منجر به پوسیدگی می‌شود. در این صورت شاید دندانپزشک توصیه کند با پزشک متخصص مشورت کنید.
اختلالات خوردن. بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی می‌توانند به فرسایش شدید مینای دندان و پوسیدگی منجر شوند. اسید معده ناشی از استفراغ مکرر مینای دندان را از بین می‌برد و تولید بزاق را نیز مختل می‌کند.
عوارض
پوسیدگی دندان آن‌قدر شایع است که شاید آن را جدی نگیرید. اما این مشکل حتی در کودکان بدون دندان دائمی هم می‌تواند عوارض جدی و ماندگاری داشته باشد.
عوارض پوسیدگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
✓ درد.
✓ آبسه — عفونت باکتریایی که منجر به ایجاد کیسه چرک در دندان می‌شود.
✓ تورم یا چرک اطراف دندان.
✓ شکستگی یا آسیب‌دیدگی دندان.
✓ مشکلات در جویدن غذا.
✓ جابجایی موقعیت دندان‌ها پس از افتادن دندان.
وقتی پوسیدگی و خرابی دندان شدید می‌شود، ممکن است با موارد زیر روبه‌رو شوید:
✓ دردی که انجام کارهای روزمره را دشوار می‌کند.
✓ کاهش وزن یا مشکلات تغذیه‌ای به‌دلیل درد یا سختی در خوردن و جویدن غذا.
✓ از دست دادن دندان، که می‌تواند بر ظاهر، اعتماد به نفس و عزت‌نفس شما تأثیر بگذارد.
✓ در موارد نادر، آبسه دندانی که می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید یا حتی تهدیدکننده زندگی شود.
پیشگیری
بهداشت خوب دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از ایجاد پوسیدگی کمک کند. در ادامه چند راهکار برای پیشگیری از پوسیدگی دندان آمده است. از دندانپزشک خود بپرسید کدام راهکارها برای شما مناسب‌تر هستند.
پس از خوردن یا نوشیدن، با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. حداقل روزی دو بار و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی دندان‌هایتان را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. برای تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها، از نخ دندان یا ابزار پاک‌کننده بین‌دندانی استفاده کنید. این ابزار به مناطقی که مسواک نمی‌رسد، دسترسی پیدا می‌کند.
دهان خود را بشویید. اگر دندانپزشک شما احساس کند که در معرض خطر بالای پوسیدگی هستید، ممکن است استفاده از دهان‌شویه حاوی فلوراید را توصیه کند.
به‌طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. جرم‌گیری حرفه‌ای دندان و معاینه‌های منظم دهان و دندان می‌توانند از مشکلات پیشگیری کرده یا آن‌ها را در مراحل اولیه تشخیص دهند. دندانپزشک می‌تواند برنامه‌ای مناسب با شرایط شما تنظیم کند.
به فکر استفاده از سیلنت دندانی باشید. سیلنت پوششی پلاستیکی و محافظ است که روی سطح جونده دندان‌های عقب قرار می‌گیرد. این پوشش شیارها و فرورفتگیهایی که تمایل به جمع کردن غذا دارند را می‌پوشاند و از مینای دندان در برابر پلاک و اسید محافظت می‌کند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها استفاده از سیلنت را برای تمام کودکان در سن مدرسه توصیه می‌کند. سیلنت‌ها ممکن است چند سال دوام داشته باشند، اما باید به‌صورت منظم بررسی شوند.
کمی آب لوله‌کشی بنوشید. بیشتر منابع عمومی آب، فلوراید افزوده دارند که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی پوسیدگی دندان را کاهش دهد. اگر فقط آب بطری‌شده‌ای می‌نوشید که حاوی فلوراید نیست، از مزایای فلوراید محروم می‌شوید.
از خوردن و نوشیدن مکرر خودداری کنید. هر بار که چیزی می‌خورید یا نوشیدنی (غیر از آب) می‌نوشید، به باکتری‌های دهان کمک می‌کنید تا اسیدی تولید کنند که مینای دندان را از بین می‌برد. اگر در طول روز مداوم در حال خوردن و نوشیدن باشید، دندان‌هایتان دائماً تحت حمله هستند.
مواد غذایی مفید برای دندان بخورید. بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها برای دندان‌ها بهتر از بقیه هستند. از خوردن غذاهایی که مدت زیادی در شیارها و فرورفتگی‌های دندان باقی می‌مانند خودداری کنید یا بعد از خوردن آن‌ها مسواک بزنید. غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه جریان بزاق را افزایش می‌دهند، و قهوه و چای بدون شکر یا آدامس بدون قند به پاک‌سازی ذرات غذایی کمک می‌کنند.
درمان‌های فلوراید را مد نظر قرار دهید. دندانپزشک شما ممکن است درمان‌های دوره‌ای فلوراید را توصیه کند، مخصوصاً اگر از طریق آب آشامیدنی و منابع دیگر به میزان کافی فلوراید دریافت نمی‌کنید. در صورتی که خطر پوسیدگی دندان شما بسیار زیاد باشد، ممکن است قالب‌های مخصوصی برای اعمال فلوراید تجویزی توسط دندانپزشک تهیه شوند.
در مورد درمان‌های ضدعفونی‌کننده و آنتی‌سپتیک سوال کنید. اگر پوسیدگی دندان محتمل باشد — مثلاً به دلیل یک بیماری — دندانپزشک شما ممکن است دهان‌شویه‌های خاص ضدعفونی‌کننده مانند کلرهگزیدین یا سایر درمان‌ها را برای کاهش باکتری‌های مضر دهان توصیه کند. مگر اینکه دندانپزشک خلاف آن را بگوید، استفاده از دهان‌شویه به‌طور کلی برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود تا مقدار زیادی از آن را نبلعند.
درمان‌های ترکیبی. جویدن آدامس بدون قند همراه با فلوراید تجویزی و دهان‌شویه ضدباکتری می‌تواند خطر پوسیدگی را کاهش دهد. اما در بعضی افراد، زایلیتول که معمولاً در آدامس‌ها یا آب‌نبات‌های بدون قند وجود دارد، اگر به مقدار زیاد مصرف شود ممکن است باعث نفخ یا اسهال شود.
مقالات توسط دکتر محولاتی متخصص ارتودنسی بررسی می شود. این اطلاعات فقط برای اهداف آموزشی است. این محتوا قرار نیست جایگزینی برای مشاوره، تشخیص یا درمان حرفه ای پزشکی باشد. همیشه از دندانپزشک، پزشک یا سایر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی واجد شرایط مشاوره بگیرید.
لطفاً آنچه فکر می کنید را با ما در میان بگذارید!